Kot to nie pies choćby nie wiem jak

Ja powinnam pisać na bieżąco, kiedy tylko znajdzie się temat. A tematy znajduja się przecież co chwila. Tylko mi się nie chce, bo brakiem czasu się nie mogę wymawiać, kiedy każdą wolną chwilę spędzam na układaniu puzzli.  

Kilka dni minęło, trochę się uspokoiłam ale co mi w duszy siedzi teraz wyleję na tego oto bloga. 

Taka sytuacja. Siedzimy sobie w grupie, znajoma (Polka) pokazuje znajomej (Szkotce) filmiki na telefonie, normalne w tych czasach. Przekrzywia telefon, żebym i ja widziała, przeciez siedzę tuż obok. Na ekranie nagranie, na nagraniu dwa kotki, takie podrośnięte kiciusie po kilka miesięcy każdy. Kotki skaczą, wydurniają się, ale co chwile słychać na nagraniu "seat"(siad) i ręka z chrupeczkiem. Znajoma Polka wyjaśnia co widzimy. Otóż kupiła dwa kotki. I ona je tresuje, tak jak się tresuje pieski. Specjalne Abisyńskie te kotki kupiła bo podobno szybciej się uczą, i w ogóle kotki Abisyńskie są jak pieski. 

Nawiązała się dyskusja, bo oczywiście każdy ma coś do powiedzenia na temat kotów. Więc ludzie opowiadają, jak to ten kot zrobił to, a tamten nie zrobił tamtego, a jakie to koty są niezależne i nietrenowalne. No ale jej koty to są Abisyńskie a ta rasa to przecież tak jak pies. Pytam, czy nie lepiej by było mieć psa skoro widać, że chce mieć psa. Ona, że ona to właściwie jest psiara i że zawsze miała psy, ale teraz przy dzieciach i w ogóle, to wyszło jej, że łatwiej mieć kota. No i dlatego te Abisyńskie bo przecież są jak pies. Dwa, żeby byo raźniej. 

Aha. Spoko. A ona, że teraz to je tresuje chodzenia na smyczy. Bo będzie z nimi chodzić na smyczy na zewnątrz. Na to ja, że sorry, nie usłyszałam, czyli rozumiem że masz mieszkanie? Nie, dom z ogrodem, odpowiada ona. Pytam czy nie lepiej byłoby wysterylizować i wypuszczać swobodnie? Ona nie będzie ich sterylizować, dlatego wzięła kotki są żeńskie, dwie siostrzyczki, dlatego będą chodziły na smyczy. Bo ona nie chce żeby coś do domu przyniosły. W znaczeniu kocie dziecka. 

Tu już widzę, że mam większe wsparcie w grupie, ktoś tam opowiada jak kotki strasznie się męczą w czasie rui, że to jest trudne do patrzenia. Kilkanaście dni nieustannego miauczenia, ocierania się, tarzania i kucania. Że to trudne dla kotek i dla właścicieli. Ona że słyszała, że Abisyńskie kotki znoszą ruję znacznie lepiej od innych i że na pewno u niej tak nie będzie. A poza tym to jest już postanowione, bo ona po prostu wierzy, że zwierzętom powinno się umożliwić życie naturalne, tak jak zostały do niego stworzone. OK. Na tym jakże fundamentalnym argumencie zakończyłam dyskusję. 

Nie dodałam, że najlepszym sposobem dla kotki na te uciążliwości jest sterylizacja właśnie. Nie dodałam, że wykastrowane koty dłużej żyją, że kotki po sterylizacji wolne są od ryzyka częstych chorób układu rodnego, jak ropomacicze, nowotwór jajnika czy listwy mlecznej. Że zatrzymanie cyklu rujowego eliminuje niepożądane zachowania (głośne wokalizowanie, znaczenie terenu, ucieczki). Że wysterylizowana kotka nie ma wahań hormonalnych a co za tym idzie, jest mniej narażona na stres czy spadek odporności. I również nie dodałam, że obawy opiekunów dotyczące zwiększonego ryzyka chorób dróg moczowych i przyrostu masy ciała po sterylizacji nie są jednak konsekwencją zmiany równowagi hormonalnej w organizmie zwierzęcia, lecz nieodpowiedniej diety i braku aktywności. Jeżeli będziesz przekarmiać kota, dawać mu śmieciowe jedzenie, a co najgorsze, resztki ze stołu czy popularne mleko, a w dodatku nie zapewnisz odpowiedniej dawki ruchu, to każdy kot będzie w końcu otyły i przez to narażony na rozmaite choroby. Nie mówiąc już o stresie, który dla kotów bywa zabójczy. I uwierzcie mi, wiem co mówię, bo mam wysterylizowaną kotkę w wieku dwunastu lat (tak, Migunia ma już dwanaście lat!), która od osiągnięcia dojrzałości waży dokładnie trzy kilogramy, czasami dziesięć gram więcej, ale to zależy kiedy robiła kupę. Nigdy w życiu nie chorowała, a zęby ma wciąż w doskonałym stanie. Może taki mi się egzemplarz trafił, ale ja wiem, że to jest po prostu zasługa obługi kota od najmłodszych lat.

Nie zadałam znajomej pytania, które miałąm dosłownie na końcu języka. Czy głosowała na PIS. No bo co za hipokryzja. Z jednej strony ona ma takie bardzo ekologiczne podejście do przyrody i naturalistyczne podejście do rozmnażania, a z drugiej strony z kota chce zrobić psa. I to jest całkiem wbrew naturze. Tak jak z wróbla nie zrobisz orła, z zająca nie zrobisz tygrysa, tak i z kota nie zrobisz psa. 

W ogóle drażni mnie takie przekonanie, że się ma rację bo się coś usłyszało albo coś gdzieś w internecie napisali. Sprawdziłam. Owszem, napisali w internecie, że niejaka brytyjska lekarka weterynarii o imieniu Joan Olive Joshua rzeczywiście powiedziała, że:

„Psie przywiązanie do właścicieli” Abisyńczyków powoduje większe uzależnienie od kontaktów międzyludzkich”. Kontrastuje to ze zwykłą tolerancyjną akceptacją ludzkiego towarzystwa kotów,  opartą na wygodzie, jaką wykazuje wiele innych ras.Ze względu na zainteresowanie zabawą z właścicielami w połączeniu z ciekawą inteligencją, koty Abisyńskie nazywane są „klaunami z królestwa kotów”.

Ale to jest trochę wyjęte z kontekstu. Rzeczywiście, według różnych artykułów któe przeczytałam, "psie przywiązanie do właściciela" jest cechą charakterystyczną kilku kocich ras (Abisyński, Birmański, Manx, Ragdoll i Maine Coon). Koty te wymagają uwagi i wykazują depresję, jeśli zbyt często pozostają same. Niektóre pozytywnie reagują na szkolenie chodzenia na smyczy. Koty Abisyńskie często wykazują zainteresowanie wodą, a nie strach przed nią, a także często wspinają się na swoichj właścicieli i siadają im na ramieniu. Koty Birmańskie stale "wypowiadają się" głośniej niż inne rasy, Manxy potrafią przychodzić do właściciela wołane po imieniu, a także wspinać się po przeszkodach i zakopywać różne rzeczy. Niektóre Ragdolle potrafią "przynieść piłeczkę" a Main Coony mają tendencję do posłuszeństwa. Wszystkie wyżej wymienione szukają fizycznej bliskości z właścicielem i podażają za nim krok w krok. Mówi Wam to coś??

Prawda jest taka, że każdy kot to potrafi. Założenie, że koty są zdystansowane od ludzi i brakuje im uczuć w porównaniu z psami, jest założeniem fałszywym. Zwierzęta mają indywidualne cechy zależne od ich środowiska, w szczególności ich przeszłych interakcji z ludźmi. Te szerokie cechy nie są specyficzne dla żadnej konkretnej rasy, ponieważ to wychowanie zwierzęcia jest najważniejszym czynnikiem w budowaniu jego charakteru. Pozytywna interakcja z człowiekiem w pierwszych miesiącach życia jest szczególnie istotna, dobrze wychowane kocięta często wykazują przywiązanie do ludzi i sympatyczną, łagodną naturę, niezależnie od rodowodu. 

Oprócz uogólnień związanych z rasą, zachowanie konkretnego kota można ocenić na podstawie jego powściągliwości w używaniu pazurów podczas zabawy, tendencji do podążania za ludźmi oraz doceniania bliskiego i częstego kontaktu z ludźmi. Wszystkie koty są "psami". Pisałam o tym na blogu tutaj i tutaj, a tutaj napisałam poradnik dla tych, którzy się wahają czy chcą mieć kota. Są na Fejzbuku zdjęcia Tigusia chodzącego z nami na spacery, na blogu bardzo dużo jest o Tigusiu i Migusi i o tym, w jakim stopniu kot zachowuje się jak pies, ale w ogóle co to za dyskusja. Przecież zwierzę to zwierzę. Szczurek też przychodzi do właściciela na zawołanie. Koń, krowa, świnia. Nawet kura. Czy to oznacza że są psami?? 

Prawda jest też taka że pies jest psem a kot jest kotem. Jak ktoś nie potrafi zaakceptować, że kot skacze i załatwia sie do kuwety, to najlepiej niech nie bierze pod opiekę żadnego zwierzęcia, bo zaraz się okaże że pies nie może szczekać. A jak ktoś mówi, że lubi tylko psy a nie lubi kotów (albo vice versa), to też nie powinien mieć żadnego zwierzęcia. Znałam takich. Na szczęście okazało się, że kłamali. Bo jak ktoś lubi zwierzęta to lubi zwierzęta. Wszystkie bez wyjątku. Ament. 

Dwa razy M czyli o Mediach (socjalnych) i Menopauzie

 Jeju jeju, trzy miesiące minęły od ostatniego posta, w którym chwaliłam się, że  zaczęłam niby wracać do "normalnego" życia. W planach miałam tak wiele, pisanie na blogu, książki, artykuły, wywiady. I co? I jajco. Nawet przestałam czytać cudze blogi. Długo zastanawiałam się, dlaczego nie robię tego co tak kiedyś lubiłam i na co przez wiele lat pracowałam, po czym wśród wielu przyczyn znalazłam dwie główne - social media i... menopauza. Na istnienie ich obu nie mam wpływu, natomiast mam wpływ na to, jak sobie z tym zacząć radzić.

Zaczęłam od menopauzy. Wypowiedziałam jej wojnę. Długo negowałam piętrzące się objawy i polemizowałam z lekarzami, że skutki nie są determinowane przez przyczyne. W międzyczasie zaczęłam zapoznawać się z wrogiem, w myśl zasady "Sztuki wojny" Suz Tzu, która mówi, że kto zna wroga i zna siebie, odniesie zwycięstwo w prawie każdej bitwie. Zaczełam to zapoznawanie niefrasobliwie i dość głupawo zresztą, jak się później okazało, od sięgnięcia po książkę Agnieszki Maciąg o menopauzie. Pierwszy rozdział - och i ach, jak pięknie, tak tak, mhmmmh, to naprawdę mądre. Ale im głębiej w las tym bardziej zaczęły mnie niepokoić wypierdy o joginach, medytacjach i homeopatii, a także porady co i kiedy jeść, ale wisienką na torcie była wyraźna krytyka medycyny konwencjonalnej i hormonalnej terapii zastępczej. Cóż, książki nie dokończyłam i doszłam do wniosku że nie będę już więcej sięgała po źródła celebrytek, którym się wydaje, że rozumy pozjadały bo dorobiły się kasy na ogłupianiu ludzi i mają tak zwane zasięgi. Wyjątek zrobiłam dla Katarzyny Nosowskiej, ale ona nie doradza w swoich książkach. 

Wracajmy do wroga. Zaczęłam poszukiwać prawdziwych informacji, czyli tych z naukowym źródłem. Znalazłam wiele, naprawdę wiele rzetelnych artykułów, stron różnych fundacji i for internetowych i stwierdziłam, że nie jestem sama, że jest wiele kobiet takich jak jak, które też tych informacji poszukują bo też się z tym samym wrogiem borykają. I wiecie co? Okazuje się, że dopiero teraz, w latach dwudziestych dwudziestego pierwszego wieku zaczęto otwarcie rozmawiać na ten, wciąż krępujący dla niektórych temat. Ja skrępowana żadnymi tematami nigdy nie byłam, bo naprawdę nic co ludzkie nie jest mi obce i mogę rozmawiać na różne tematy, a tym bardziej gdy trzeba szerzyć wiedzę, tę naukową a nie od Goździkowej i wujka Staszka. I ze zdumieniem zauważyłam, że jest wciąż wiele kobiet, które nie chcą na ten temat rozmawiać. No trudno, z koniem kopać się nie będę, każdy sobie robi jak chce, jedni chcą rozmawiać inni nie, nic mi do tego. 

Dziwnym trafem w pracy zorganizowano wtedy szkolenie pod tytułem "Jak radzić sobie z menopauzą". Było zorientowane głównie na managerów, żeby mieli świadomośc jak rozmawiać z pracownikiem(cą) przechodzącą trudny okres tak, żeby wszyscy byli zadowoleni. Nie będę o tym teraz się rozwodzić bo to nie o tym temat, powiem tylko szkolenie że otworzyło mi oczy na wiele spraw, na które, nawet jako kobieta nie zwracałąm zupełnie uwagi. 

Tak więc, doszkalając się, czytając, rozwijając wiedzę, pytając, rozmawiając, uznałam, że wroga już poznałam na tyle dostatecznie, żeby nie polec w walce. Ale wciąż negowałam jego istnienie. Uległam, kiedy padł ostatni bastion obrony czyli specjalistyczne badania w szpitalu. Postanowiłam, że wróg jest u bram i natychmiast coś z tym trzeba zrobić czyli jak nie pokonać to pokochać, a przynajmniej oswoić i zaakceptować. Zmieniłam koncepcję odżywiania, czyli niczego sobie nie odmawiać ale wszystko z umiarem. Jednych rzeczy jem mniej innych więcej i jem wtedy kiedy mój organizm się tego domaga a nie 5 razy dziennie bo trzeba. Stosuję więc tak zwany post przerywany, czyli jem gdzieś tak od 11 rano do 19-20 wieczorem w normalne dni. Z tym postem to było mi bardzo na rękę, bo kiedy o tym pierwszy raz przeczytałam, zrozumiałam że przecież ja tak żyję w weekendy praktycznie całe dorosłe życie. W dni pracowe jadłam śniadania bo trzeba, ale w weekendy i inne dni wolne wypijałam rano kawę i mi wystarczyło do obiadu czyli lunchu. Stało się jasne, że ja tych śniadań po prostu nie potrzebuję i eksperymentalnie przestałam je jeść. Jedyny wyjątek, że w pracy około 11 rano zawsze zjadałam jakieś owoce to i teraz zjadam. Dlatego, że jakbym tego nie zrobiła to już bym ich nigdy w ciągu dnia nie zjadła. bo ja owoce mogę tylko rano. A jakieś owoce trzeba jednak jeść. Taka karma :-) 

Wprowadziłam suplementy, nie dużo, tylko kolagen i olej MCT. O ile kolagen chyba pomaga o tyle olej nie wiem, skończę butelkę i zobaczę. Być może nie robię tego jak powinnam, bo sugerowane jest zwiększanie dawki zarówno kolagenu jak i oleju w miarę upływu czasu, ale ja pozostaję na najmniejszej, bo uznałam że nie będę się "uzależniać" a poza tym mam wrażenie, że taka sugestia to tylko chwyt marketingowy. I dobrze mi z tym. 

Dalej robię jogę, już nie w takim zakresie jak w czasie i zaraz po pandemii, ale oprócz tego ćwiczę aerobowo co najmniej raz w tygodniu, tak żeby się spocić i zmęczyć. W badmintona nadal gram ale ostatnio rzadko bo było lato a ja w lecie w zasadzie tego nie robię. Nie wiem jak to będzie w przyszłości, bo szykuje mi się operacja stopy, ale na razie jest jak jest. Staram się nie denerwować, chociaż wiadomo jak z tym jest, niektórych nerwów nie da się uniknąć. Alkohol piję ale w niewielkich ilościach i raczej okazyjnie, na razie lubię sobie od czasu do czasu posmakować jakiegoś drineczka. Chociaż zaczęłam się zastanawiać, czy nie rzucić tego w cholerę i mieć spokój. 

No i to tyle z oswajaniem wroga. Nie wspomniałam jednak o najważniejszym, czyli HRT, po polsku zastępcza terapia hormonalna. Zdecydowałam się na nią, bo o ile uderzenia gorąca w ciągu dnia mogłam jeszcze strawić, o tyle w nocy było to nie do zniesienia. Wiem, że istnieje ryzyko (jak ze wszystkim), ale korzyści przeważają w stopniu miażdżącym, więc na razie uzupełnienie hormonów w połączeniu ze zmianą stylu życia i aktywnością fizyczną mi służą i dobrze mi z tym wszystkim idzie. 

No to teraz przejdźmy do drugiej przyczyny mojego marazmu - Social Mediów. Ta sprawa jest bardzo skomplikowana, bo z jednej strony to jest bardzo przydatne i potrzebne narzędzie, a z drugiej strony ogłupiające i wyniszczające. Naprawdę, wiele książek możnaby o tym napisać i z pewnością wiele już powstało. Ja "istnieję" na Facebooku i Instagramie, zarówno prywatnie jak i ekhem(!).. profesjonalnie, mam też konto na Twitterze czyli X, ale nawet na to nie wchodzę, na całe moje szczęście nie mam konta na TikToku i nie zamierzam mieć. Z przykrością jednak muszę stwierdzić, że główną przyczyną mojego wycofania się z blogowania w 2020 roku był... inny blog. Zostałam wmanipulowana, albo raczej sama się wmanipulowałam we współpracę blogową z kilkoma osobami, a współpraca, pomimo że dobrowolna i niewymuszona, zaczęła się przeradzać w napominanie i ponaglanie połączone z bardzo niefajnym krytykowaniem przez osobę zarządzającą blogiem, z rodzaju tego zahaczającego o bullying. Gdy miarka się dla mnie przebrała, opuściłam towarzystwo i wycofałam się z życia blogowego. Tak, pomimo że to wszystko działo się w przestrzeni internetowej, więc niejako wirtualnie, czyli niejako nierealnie, w grę weszły osobiste ludzkie uczucia, które zostały bardzo zranione i trwało bardzo długo zanim się pozaleczały jako tako. Szkoda mi kontaktu, nawet tego wirtualnego, z niektórymi osobami, ale one wiedzą jak mnie znaleźć gdyby co. 

Uciekłam więc z budyniowego świata, od czasu do czasu coś tam wrzucając żeby nie zostać zapomnianą, rok temu jakby zaczęłam ponownie z nową weną ale potem umarł Tato i świat się poprzestawiał. A ja przeniosłam się na Youtuba, bo było mi łatwiej robić coś i słuchać co tam gadają niż siedzieć i czytać, co ludzie mają do przekazania na blogach. I tak, od filmiku do filmiku, czas leci a ja zamiast pisać to słucham i słucham, a w głowie mi się kotłuje i przewala, do tego stopnia że czasami zrywam słuchawki bo nie mogę znieść tego ciągłego jazgotu i tych wypierdzin, tego gówna, którym niektórzy youtuberzy i inni celebryci nas karmią. I wtedy wsłuchuję się w ciszę, a cisza uspokaja.

Czy Youtube to social media? W sumie to chyba nie, bo jest to platforma do dzielenia się nagraniami, ale czy ma oddziaływanie socjalne? Na pewno tak, przecież ludzie oglądają te filmiki, a większość z nich jest zrobiona profesjonalnie i ma znaczenie wyłącznie komercyjne zorientowane na zarabianie pieniędzy i jeśli nam jeden z drugim youtuber wmawia, że on/ona założył/założyła ten kanał wyłącznie po to, żeby być niezależnym i żeby przekazywać treści, jakie on/ona uważa za ciekawe i ważne, to wiedzcie, że to jest bullshit mający nas przekonać do subskrybowania, zostawiania lajków i komentowania, a co za tym idzie do zwiększania zasięgów, a co za tym idzie - kasy.  I o ile nie jest niczym złym zarabianie pieniędzy, nawet na Youtubie, to jest złym demoralizowanie społeczeństwa poprzez przekazywanie szkodliwych informacji i promowanie gówna zawiniętego w złoty papierek. I równie złym, a nawet ohydnym jest udział korporacji w robieniu z patologii milionerów i szerzenie tej patologii jeszcze bardziej. 

Wiemy już, że Instagram to wylegarnia patologii i udawany świat, Fejzbuk wydaje się wciąż być nieco bardziej przyziemnym medium, ale jednak coraz częściej zdarzają się przypadki cenzury wartościowych treści, bo algorytmowi się coś nie podoba. Nie będę długo szukać, dwa szybkie fakty z własnego podwórka. Gosi z Za moimi drzwiami zamknięto kanał, bo "promowała nielegalny handel zwierzętami", a mnie osobiście usunięto post z lutego, w którym napisałam o śmierci ojca. Bo algorytm uważa że post jest nastawiony wyłącznie na osiągnięcie lajków. Co chwilę widze rozpaczliwe posty ludzi, którym algorytm bez skrupułów usunął ważnie społecznie czy osobiście treści, a jednocześnie ten sam algorytm nie ma problemów z pozostawieniem treści obraźliwych lub promujących nienawiść. Żałosne po prostu. 

Zdywagowałam się trochę, wybaczcie :-) Chodziło mi o to, że te ogłupiające media zaczęły mi zajmować coraz większość część czasu a ja zamiast zabrać się za to co lubię robić, zajmuję się denerwowaniem na głupotę ludzką. Ciężko się z tym walczy, to jest uzależnienie i nie jest łatwo od tego uciec. Szczególnie gdy się chce promować własny blog, który zarasta mchem i paprocią. Tak więc, nie ucieknę od mediów społecznościowych ale od jakiegoś czasu ograniczyłam już Youtube i może mi to pomoże w kontynuowaniu bloga. Trzymajcie kciuki. Jeśli jeszcze chce Wam się czytać :-)

Iwona pastwi się nad sumieniem, moralnością i normalnością

Jest już maj, a właściwie się już kończy. Powoli, powoli wracam do "normalnego" życia. W momencie gdy to piszę, zastanawiam się, jak zdefiniować "normalność" w tym przypadku. Według Słownika Języka Polskiego PWN:

normalność

1. «bycie normalnym, zgodnym z normą»
2. «zdrowie psychiczne i fizyczne»
3. «życie toczące się według ustalonych, znanych praw i zwyczajów»

Definicji Wielkiego Słownika Języka Polskiego czy Wikipedii nie będę przytaczać, bo są zbyt obszerne i niewiele wnosza do moich przemyśleń. Pozostaję więc z tym co powyżej. Punkt pierwszy w całości odrzucam jako eufemizm, w ogóle co to jest za denificja, określająca normalność jako bycie normalnym? Normalnym czyli JAKIM? Wydaje się, że na to pytanie najbardziej może odpowiadać punkt trzeci, czyli być normalnym to żyć według ustalonych, znanych praw i zwyczajów. No OK, ale ustalonych gdzie, przez kogo? Znanych komu? Możemy się tu oczywiście wesprzeć dziesięcioma przykazaniami, z których trzy są dla mnie do wywalenia, choć rozumiem ich obecność w zestawie. Ale od czwartego wzwyż to przecież są to po prostu przepisy na człowieczeństwo. Popełnienie każdego z nich, nawet jeśli nie jest obwarowane oficjalnymi uregulowaniami prawnymi, wiąże się z poważnymi konsekwencjami w naszych osobistych życiach oraz życiach wielu osób bliższych i dalszych, znajomych i obcych. Dlaczego? Bo jesteśmy ludźmi, a w związku z tym mamy coś takiego jak sumienie, choć wielu z nas jest określanych jako osoby bez owegoż. Co jest zdumiewające to to, że można nie mieć sumienia, bo się pastwiło nad kotkiem czy pieskiem, ale można też nie mieć sumienia żeby zadeptać karalucha. Albo nie mieć sumienia żeby dokonać eutanazji na śmiertelnie chorym zwierzęciu i czekać aż samo odejdzie, ale też można nie mieć sumienia, żeby pozwolić na męczarnie śmiertelnie chorego zwierzęcia i właśnie tej eutanazji dokonać. 

To, co napisałam powyżej odnośnie sumienia, to sprawa bardzo indywidualna, bo dotyczy moralności, a tę każdy interpretuje we własny sposób. Biorąc moralność jako podstawę definicji sumienia, możemy się pokusić na stwierdzenie, że dzięki niemu (sumieniu) potrafimy rozróżnić dobro od zła, a dzięki temu oceniać postępowanie własne i innych ludzi. Sumienie kieruje się normami moralnymi, zależnymi od otoczenia społecznego i wychowania człowieka, a czynnikiem decydującym w postrzeganiu i przestrzeganiu tych norm jest poczucie winy, które występuje, gdy uświadamiamy sobie niezgodność własnego postępowania z tymi właśnie normami.

Psychologowie ewolucyjnie twierdzą, że moralność pomagała rasie ludzkiej w przetrwaniu. Wewnętrzne przekonanie o tym, co jest dobre, a co złe, pomagało ludziom jako grupie działać bardziej spójnie i dzięki temu skuteczniej walczyć o przetrwanie. Pewien amerykański psycholog, Lawrence Kohlberg, skonstruował teorię moralnego rozwoju człowieka, klasyfikując ten rozwój poprzez trzy poziomy, każdy z nich podzielony na dwa etapy.

• Moralność przedkonwencjonalna

Etap ten przebiega w wieku przedszkolnym i wczesno-szkolnym. Dziecko kieruje się chceniem tego, co dla niego przyjemne i unikaniem tego, co przykre.

1. Posłuszeństwo i kara – w tym stadium charakterystyczny jest egocentryzm. Reguły przestrzega się tylko po to, by unikać kary. To, czy czynność jest dobra, czy zła, określają ich skutki. Punkt widzenia i interesy innych nie są brane pod uwagę.

2. Instrumentalizm – cechuje się naiwnie egoistycznym relatywizmem. Działanie dobre to działanie, które ma na celu dobro własne, a nie innych. Potrzeby innych są brane pod uwagę, jeśli rezultat ich działania jest korzystny dla własnego dobra.

• Moralność konwencjonalna

Rozwija się około 13-16 roku życia. Młody człowiek zaczyna orientować się w konwencjach społecznych i dopasowuje pragnienia do konwencji. 

3. Szukanie aprobaty – człowiek postępuje moralnie, gdyż jest za to nagradzany przez innych ("dobry chłopczyk/dziewczynka", prawy obywatel, dobry chrześcijanin itd.). Działania moralne, to takie, które są społecznie akceptowane i odpowiadają oczekiwaniom rodziny, czy innej ważnej grupy. 

4. Zgodność z prawem – człowiek postępuje moralnie, gdyż popiera istnienie prawa, które nakłada i egzekwuje odpowiednie normy. Pojawia się szacunek dla autorytetów oraz przekonanie, że reguły społeczne muszą być przestrzegane. Zwraca się uwagę nie tylko na motywy działania jednostki, ale również na standardy zewnętrzne.

• Moralność postkonwencjonalna

Ujawnia się po 16 roku życia. Człowiek jest w stanie spoglądać na to, co w danym społeczeństwie jest konwencjonalne jako na konwencjonalne; może być autonomiczny moralnie, może porównywać własne zasady moralne z zasadami innych.

5. Umowa społeczna – człowiek postępuje moralnie, a to, co jest słuszne, zależy od opinii większości w danej grupie społecznej.

6. Uniwersalne sumienie – człowiek ma świadomość uniwersalnych zasad moralnych, w których istnienie wierzył Kohlberg. O postępowaniu decydują wybrane przez jednostkę zasady etyczne. Gdy obowiązujące prawo wchodzi w konflikt z tymi zasadami, jednostka postępuje zgodnie z tymi drugimi.

Wedug Kohlberga człowiek zaczyna swój rozwój od pierwszego stadium i na ogół zatrzymuje sie w rozwoju na trzecim-czwartym. Szósty i ostatni, najwyższy poziom moralności charakteryzuje się rosnącą świadomością, że jednostki są bytami odrębnymi od społeczeństwa i że perspektywa jednostki może mieć pierwszeństwo przed poglądem społeczeństwa. 

Na tym etapie rozumowanie moralne opiera się na rozumowaniu abstrakcyjnym z wykorzystaniem uniwersalnych zasad etycznych. Prawa są ważne tylko wtedy, gdy są oparte na sprawiedliwości, a oddanie się sprawiedliwości pociąga za sobą obowiązek nieposłuszeństwa niesprawiedliwym prawom. Prawa są niepotrzebne, ponieważ umowy społeczne nie są niezbędne do moralnego działania. Decyzje podejmowane są kategorycznie w sposób absolutny, jednostka działa, ponieważ jest to słuszne, a nie dlatego, że unika kary, leży w jej najlepszym interesie, jest oczekiwane, zgodne z prawem lub wcześniej uzgodnione. 

Chociaż Kohlberg podkreślał, że istnieje szósty etap, trudno mu było zidentyfikować osoby, które konsekwentnie działały na tym poziomie. Naukowiec z Touro College Arthur P. Sullivan pomógł potwierdzić dokładność pierwszych pięciu etapów Kohlberga poprzez analizę danych, ale nie mógł dostarczyć dowodów statystycznych na istnienie szóstego etapu Kohlberga. 

Tyle o moralności, a jak to sie ma do normalności? To jest temat tak głęboki i szeroki, że nie mam ani wiedzy ani możlwości, żeby się w to zanurzyć, a poza tym myślę, że filozofia jest strasznie nudna. Ale zadam sobie pytanie: Skoro moralność określa normalność, to czy znaczy to, że jeśli w czasach obecnych obserwujemy postępowanie upadku moralności, to zmienia sie także społeczna normalność? Odpowiedzcie sobie sami, a ja tymczasem pomyślę jak zdefiniować wobec tego to, co napisałam w pierwszym akapicie tego wpisu. 

Myślę, że najlepiej określi to punkt drugi, czyli normalność potraktuję jako zdrowie psychiczne i fizyczne. Otóż, domyślacie się być może, jak się czułam przez ostatnie miesiące, a jak nie domyślacie się to Wam powiem, że bardzo kiepsko. Zamknęłam się w skorupie, nie chciałam widzieć ludzi. Nawet w pracy, nie mówiąc już o zobowiązaniach socjalnych. Z obowiązku dzwoniłam do mamy jak najczęściej, choć tak naprawdę nie mogę tego uznać za obowiązek, ja po prostu lubie moją mamę i lubię jak do mnie gada i opowiada mi te różne historie, z mamą mam bardzo bliska więź, powiedziałabym wręcz, że przyjacielską. Czułam się lepiej, gdy dzwonienie traktowałam jako obowiązek, bo miałam przynajmniej czym głowę zająć. Ale poza tym to zamknęłam się na ludzi. Od świąt (Bożego Narodzenia!) nie grałam w badmintona. Nie chciało mi się ćwiczyć jogi, nie chciało mi się nawet chodzić do kina. Nie chciało mi się malować, czytać, pisać, nie chciało mi się nawet pić alkoholu, co akurat mi na zdrowie wyszło. Oczywiście wszystko to odbiło mi się na włosach i skórze. W kwietniu pojechaliśmy na wakacje do Turcji. Obiecałam sobie i Chłopu, że nie będę prowokować żadnych stresów więc nie prowokowałam. Wakacje wspominam dobrze i faktycznie, bezstresowo, chociaż zdarzyło się, że się trochę zdenerwowałam, gdy kierowca autobusu zamiast do hotelu skręcił gdzieś w druga stronę i wywiózł nas daleko poza miasto, a my mieliśmy tylko godzinę do zamówionej kolacji, ale gdy poszłam i mu powiedziałam (kierowcy), ten zatrzymał inny autobus ze swoim (chyba!) kolegą, który za darmo nas zawiózł do hotelu, więc w sumie wszystko się dobrze skończyło i nawet się nie spóźniliśmy na kolację. A zaraz po wakacjach zaczłął się z przytupem maj, w który wkroczyła moja siostra z siostrzenicą, odwiedzając nas na weekend, jakby niezapowiedziana choć z kilkudniowym wyprzedzeniem, wprowadzając chaos i zamieszanie do mojego nudnego życia, wyrządzając mi tym samym okropną przysługe, wyciągając mnie spod kamienia. Było mi bardzo przykro, gdy wyjeżdżały, bo to były bardzo krótkie odwiedziny i chciałoby sie więcej. A potem w końcu zaświeciło słońce, wyszła marchewka i pojawiły się w ogrodzie pierwsze ślimaki. Do tej pory, a minęły nieco tylko ponad dwa tygodnie, obrobiłam cały ogród, posadziłam wszystko na działce, poprasowałam i pochowałam  ciuchy z wakacji (nawet mi nie mówcie, muszę kiedyś o tym specjalnie napisać!), urządziłam Chłopu skromne urodziny, odbyłam spotkanie grillowe z przyjaciółmi, obejrzałam Eurowizję, byłam raz u lekarza, siedem razy w kinie i dwa razy na badmintonie, a wczoraj nawet zagrałam mecz! No i jeszcze ułożyłam z Chłopem, ale w sumie w większości to ja sama, puzzle z 1000 kawałków i teraz się szykuje  do ułożenia "Starry Night" Van Gogha z 1500 kawałków i to będzie czad!

No i to właśnie miałam na myśli, że wracam do normalności. A całe to filozoficzno-psychologiczne gadanie to tylko dlatego, że mnie poniosło w trakcie.

A tak na serio - to na którym etapie moralności jesteście? ;-)

O grzebaniu w ziemi, czyszczeniu rur od środka i pakowaniu.

Nie czuję się najlepiej. Fizycznie jest całkiem dobrze, ale wydarzenia ostatnich 12 miesięcy rzuciły mi się na głowę i cieżko mi się żyje. Nic mi sie nie chce, do pracy chodzę żeby chodzić, z ludźmi romawiam aby rozmawiać, ale tak naprawdę nie chce mi się spotykać ludzi, wydywać ich i wydawać do nich dźwięki. Od nowego roku nie grałam w badmintona, a ciało się jednak domaga jakiegoś ruchu więc chodzę, robię joge dwa razy w tygodniu i dwa razy porządne ćwiczenia aerobowe. po których jestem wykończona ale szczęśliwa. Ale najchętniej nic bym nie robiła, siedziałą i gapiła się w ścianę. Albo leżała i gapiła w sufit. 

Najgorzej jest się za coś wziąć. Bo jak się wezmę to już jadę z tym do upadłego, tak jak w ostatnią niedzielę, kiedy w końcu była ładna pogoda. Z samego rana poszliśmy z Chłopem na działki, żeby odbyć comiesięczne prace porządkowe na komunalnym terenie, Chłop porobił do dwunastej i poszedł do domu, bo miał do uzupełnienia jakieś sprawozdanie z pracy. A ja zostałam, porobiłam jeszcze parę godzin po czym na piechotę wróciłam do domu. Nie jest daleko, jakieś trzy i pół kilometra, choć pod górkę to szło mi sie świetnie, bo wiatr był naprawdę bardzo mocny z rodzaju prawie huraganu, który to prawie huragam zawiewał mi w plecy tak, że część drogi musiałam podbiegać, żeby nóg nie pogubić. 

Potem zjadłam kanapkę na luncz, a potem wróciłąm na działkę porobić na swoim, ale zanim wróciłam to pojechałam do centrum ogrodniczego zobaczyć co się dzieje w zakresie sadzonek. Zakupiłam paczkę nasion buraków i groszku, a także 10 małych sadzonek Calabrese czyli potocznego zielonego brokuła. No i rękawiczki ogrodnicze, ale jedyne jakie miali w moim rozmiarze były białe. Wzięłam, ale do dziś sie zastanawiam kto do jasnej anielki projektuje rękawiczki do grzebania w ziemi w jasnym kolorze? 

Pojechałąm na tę działkę. Przygotowałam skrzynię do uprawy w tunelu foliowym, przewożąc ze cztery taczki świeżo przerobionego naturalnego kompostu i mieszając z tym co już w tej skrzyni było, po czym poprzesadzałam brokułki do indywidualnych doniczek i postawiłam na razie w skrzyni, żeby przesadzić za dwa-trzy tygodnie na ostateczne miejsce. Potem nawiozłam i "zaorałam" skrzynię główną, do której wsadziłam małe cebulki, wysiałam sałatę, rzodkiewkę, buraki i groszek oraz jeszcze coś, ale nie pamiętam co. Zobaczę jak wyjdzie. Zostało jeszcze trochę miejsca na fasolkę zieloną i brokułki. ale to dopiero w maju. 

I tak zrobiła sie piąta wieczorem, wróciłam więc do domu i ugotowałam obiad, jakiś tam schab z pieczarkami, ziemniakami i warzywami na parze. Najlepsze było to, że ugotowałam brokuły, ale zapomniałąm je podać i następnego dnia musiałąm kombinować co ugotować do tych brokułów. Ale to nie o tym. Bo wydarzyła się mała awaria w kanale odpływowym na zewnątrz, który się był zatkał i nie wypuszczał wody ze zlewu w kuchni. Zabrała sie więc własnoręcznie za odetkanie kanalu. Zdarzyło się to już kiedyś więc miałam już przećwiczone co trzeba zrobić, z tym że zawsze robiłam to z Chłopem a teraz miałam ambicję zrobić to sama. Otóż po odsunięciu kratki kanalizacyjnej, przy pomocy specjalnie skonstruowanego sprzętu w postaci małej uciętej butelki po coca-coli zaczepionej na długim sznurku oraz długiego cienkiego kija trzeba było wybrać całą wodę z zatkanego kanału z całym tym świństwem, które tam zbiło się w jakąś masę ne pozawalającą na swobodny przepływ. Więc buteleczkę na sznureczku popychałam kijkiem do dołu, wyciągałam syf i wlewałam go do wiadra, aż wyciągnęłam wszystko, na końcu wsypując opakowanie sody oczyszczonej i zalewając wrzątkiem. Chłop pomógł mi jedynie w wywaleniu zawartości wiadra. 

Ale to nie wszystko. Kiedy zewnętrzny kanał się udrożnił, uznałam, że na pewno rury pod zlewem nie są aż tak przepływowe jak powinny być, więc poodkręcałam wszystkie i rzeczywiście, poprzyczepiany był do nich jakiś czarny szlam. Wzięłam więc wszystkie te kawałki rur, kolanek i zaślepek, wrzuciłam do wiadra i zaniosłam to wiadro do wanny. Nie, nie myłam rur w wannie, ona tylko służyła do postawienia w niej wiadra, żeby się nie rozbryzgało po ścianach jakby co. Po czym wyczyściłam te rury od środka. Tak. I teraz mam najczystsze rury odpływowe na całej dzielni. 

Powiem tylko, że byłam całym tym dniem wykończona, ale szczęśliwa. Niestety, wykończenie nie pozwala mi spać spokojnie, więc miotałam się z boku na bok całą noc, a potem był poniedziałek i brzydka pogoda, deszcz i zimno. I zdałąm sobie sprawę, ze wyjeżdżam na wakację już w piątek, więc jeszcze kilka dni trzeba chodzić do pracy, więc kiedy sie spakuję i tak dalej. I wiecie co? Jest środa a ja jestem spakowana tylko w swojej glowie. Ech...  

No i właśnie dlatego napisałam tego posta, żeby się pochwalić :-)

Ostatnie Dni

Dzisiaj minął kalendarzowy miesiąc od śmierci Taty, doładnie cztery tygodnie i trzy dni. Od zeszlego roku chorował, w sumie przecież wszyscy umrzemy, niemniej jednak był to dla nas wielki szok. Przecież nie miał raka a "jedynie" chorobę przewlekłą, z którą można żyć latami. Myślę o tym wszystkim codziennie, ja na tego swojego ojca czasami narzekałam, szczególne jak się po-PIS-ywał, i pomimo że wiele mi się w jego zachowaniu nie podobało, to tak naprawdę podziwiałam go za wiele rzeczy i tak naprawdę bardzo go kochałam, 

Opowiem Wam o ostatnich dnich życia Taty, które było mi dane spędzić przy nim i które będą mnie nawiedzać do końca moich dni. Będzie to opowieść o mnie, nie o Tacie, nie o mamie czy siostrach. Moje doświadczenie i mój punkt widzenia. A było to tak.

Na początku grudnia Tato zaczął pluć krwią. Trafił do specjalistycznego szpitala chorób pluc na cito, na konsultacje i diagnozę. Dzień za dniem mijał, Tato czuł się coraz gorzej, a najgorsze w tym wszystkim było to, że położyli go w sali z pacjentami bardzo kaszlącymi, być może zarażonymi kowidem albo inną grypą, którzy mieli w dupie, że na łóżku obok leży człowiek w sumie na tamte warunki "zdrowy" i nie przyszło im do głowy, że można zakryć usta lub odwrócić głowę, więc kaszlali sobie swobodnie w jego stronę. Opowiedział mi to Tato już będąc w domu, bardzo miał za złe szpitalowi, że dopuścili do takiej sytuacji, że człowiek zdrowy przychodzi do szpitala na konsultację, a wraca do domu na wózku podczepiony do tlenu. Według Taty to oni go tam zarazili i oni go tam wykończyli. Jak było tak było, w każdym razie Tato przestał jeść i przestał spać, jeść nie mógł bo nie mógł przełykać a nie spał, bo leżeć mógł tylko na wznak i to w pozycji siedzącej. Badanie za badaniem, prześwietlenie za prześwietleniem, konsultacja tu, konsultacja tam, przebujał się w tym szpitalu przez święta i Nowy Nowy Rok, aby w drugim tygodniu stycznia usłyszeć, że nikt się nie podejmie operacji i że tak naprawdę nie wiadomo, co z nim zrobić. Byłam w stałym kontakcie z siostrami, które były u niego codziennie i zdawały mi relację, czasami tez osobiście do niego dzwoniłam, ale nie codziennie bo chciałam go męczyć wiedząc w jakim jest stanie. Dzwoniłam też do lekarza prowadzącego, a nawet do tego konsultującego więc wiedziałam jaka jest sytuacja, ale najgorsze co było tak naprawdę to to, że lekarze albo nie wiedzieli co mu jest, albo mieli gdzieś bo człowiek starszy to i tak długo nie pożyje, albo wiedzieli i nie potrafili przekazać najprostszej informacji, że Tato już po prostu długo nie pożyje. 

Kiedy w czwartek 11 stycznia dowiedziałam się, że Tato w poniedziałek wychodzi ze szpitala, prawdopodobnie na wlasną prośbę, przeprowadziłam głęboką rozmowę z siostrą, a następnie z jej mężem, bo przecież własnej siostrze nie można wierzyć, prawda? Zapytałam szwagra wprost: Czy uważa, że ojciec jest umierający, odpowiedział, że tak. Więc nie zastanawiałam się ani chwili, ustaliłam tylko z siostrą, że najlepiej jak przyjadę kiedy on już będzie w domu. Więc natychmiast zakupiłam bilet Ryanair do Wrocławia na poniedziałek rano, tak żebym zaraz po południu była już w rodzinnym domu. 

Nie wiem jak przeżyłam weekend, w pracy nie robili mi najmniejszych problemów, po prostu powiedzieli żebym jechała i wróciła kiedy uznam za stosownie, bo w normalnych przypadkach przysługuje mi 10 dni płatnego urlopu okolicznościowego, ale zakład pracy wspiera pracowników w trudnych sytuacjach życiowych więc jak będzie trzeba to zostanę ile będzie trzeba, a potem się zobaczy. 15 stycznia jechałam na lotnisko z duszą na ramieniu, wszystko było jednak planowo i bez żanych problemów. We Wrocławiu zapytali mnie oczywiście czy mam polskie dokumenty (nie miałam) ale nie dociekali tak jak ta franca poprzednim razem, że nie chciała mnie do kraju wpuścić. Dusza na ramieniu robiła się cięższa w miarę zbliżania się do miejscowości rodzinej, ale wszystko puściło, kiedy wpadłam do mieszkania i zobaczyłam Tatę. 

Wyglądał biednie. Wychudzony, rurka z tlenem w nosie, nogi straszliwie spuchnięte, takie niepasujące do tych kości i tej skóry, którą był obleczony. Ucieszył się, jak mnie zobaczył, choć ciężko mu było dać po sobie znać. Siedział na łóżku w swoim pokoju, obok na podłodze koncentrator tlenu - maszyna wielka i głośna, ale mówi, że się przyzwyczaił. Usiadłam obok niego i od tej pory właściwie już go nie opuszczałam. Siedzieliśmy, rozmawialiśmy, płakał, przytulałam, potem płakaliśmy razem. Oglądaliśmy razem telewizję, zadziwiło mnie, po że obejrzeniu ulubionego kanał TVN Info już więcej nie chciał go oglądać. Pewnie nie lubił nowych prowadzących, ale zadziwiło mnie też, że dobrowolnie oglądał wiadomości na innych programach. Oraz zadziwiło mnie, że ani razu się nie zająknął na temat swojej ulubionej partii politycznej, ani żadnej innej partii, jedynie na temat Tuska się wypowiedział raz i to nie za bardzo kulturalnie.  

Szybko wszystko ogarnęłam. Leki, zastrzyki, tlen, smarowania, inhalacje. Najgorzej było w nocy, leżał a raczej siedział na zaiprowizowanej leżance, nawet nie chcę się tu rozwodzić jakie cuda wymyślałam, żeby mu ulżyć, żeby się przez chwilę przespał. Nie wiem, czy zmrużyłam oko tamtej pierwszej nocy, po prostu siedzieliśmy razem w ciemności, na przemian drzemaliśmy na siedząco i rozmawialiśmy. A rano już ruszyła rutyna. Mycie, golenie, tabletki, inhalacje, a co byś chciał na śniadanie, a może jajecznicę. Robię jajecznicę z jednego jajka, z boczkiem, bo tak chciał, połowę kromki chleba smaruję masłem, odkrajam skórkę i kroję ten środek kromki na małe kawałeczki. Smakuje mu ale nie zjada do końca. Pije niewiele, staram się go namawiać ale nie przymuszam. Staram się spełniać wszystkie zachcianki żywieniowe, nieważne że tłuste, że słodkie. Mam jakieś takie przekonanie jak wtedy, gdy Tiguś był umierający, że przecież nic mu już tak naprawdę nie zaszkodzi wię niech ma to co lubi. A Tato lubił tłuste. I słodkie. I zupki chińskie tez lubił. Robię mu więc te tłuste boczki, kaszankę, zupę ze śmietaną, chińskie zupki tez mu robię, a pod ręką ma cały czas ulubione ciasteczka. choć te z czekoladą mu już nie wchodzą, mówi że mu czekolada zatyka przełyk. 

I tak już było codziennie. Nocne czuwanie, rozmowy, robienie herbaty, pilnowanie, żeby nie upadł jak będzie szedł do ubikacji. Raz upadł, podniosłam go szybko, był lekki jak gołąbek. Tato próbuje chodzić, próbuje stać chwilę przy oknie, rurkę z tlenem ma bardzo długą, więc może sobie chodzić gdzie chce, problem w tym, że nie bardzo może. Robię mu codziennie zastrzyki przeciwzakrzepowe w brzuch, już się nie boję. W któryś dzień przychodzi lekarka, wezwana przez siostrę, żeby po prostu wesprzeć Tatę i zobaczyć, w jakim jest stanie. Czy wspiera to nie wiem, ale widać, że jest jej niezręcznie, nie jest przyzwyczajona do ciężkich rozmów z pacjentem. Przepisuje jakiś lek na sen, który okazuje się preparatem antyhistaminowym, którego głównym skutkiem ubocznym jest senność. Tato już w tym momencie i tak pije codziennie herbatę z melisy, która bardzo mu smakuje, tabletka niewiele mu pomaga. Z dnia na dzień jest coraz ciężej. 

Staram się wychodzić z domu raz dziennie, do Biedronki na zakupy. Biedronka jest dosłownie za rogiem, więc te moje "spacery" są bardzo krótkie, ale zawsze coś, poza tym ktoś musi zrobić zakupy, ja nie muszę ale chcę. W piekarni obok Biedronki kupuję co drugi dzień najdroższy świeży chleb. Tato je bardzo mało, zakupy nie są wielkie, raczej kupuję co sama lubię. Jedna siostra nie przychodzi, bo jest chora, ale podaje co drugi dzień słój zupy, Tato uwielbia zupy, a te są pyszne, gotowane przez męża siostry, który jest z zawodu kucharzem. I to w tych zupach czuć. Sama je zjadam, choć za zupami nie przepadam, ale czasu na jedzenie mam w ciągu dnia tak mało, że taki talerz zupy jest jak zbawienie. Druga siostra przychodzi codziennie i denerwuje mnie, bo cały czas gada i robi zamieszanie. Ale jej wybaczam bo pomaga w inny sposób. 

Telefony od znajomych i dalszej rodziny drażnią. Każdy ma cudowną radę uzdrawiającą, każdy poleca najlepszego lekarza w rejonie, w Polsce, na świecie. Niektórzy obiecują, ba!, niemal umawiają go już na wizytę z najwybitniejszą panią profesor w Warszawie czy innych Tychach, tylko nieliczni naprawde wydają się rozumieć sytuację. A najgorsze, że tato sam w to wszystko wierzy. Że oni się nie znają w tym Wrocławiu, że trzeba do Warszawy, do Łodzi, do Zabrza... A ja czytam wypis ze szpitala, oglądam zdjęcia z tomografu i już wiem. 

Bardzo martwią mnie Taty nogi, takie spuchnięte, nie działa nic na zmniejszenie opuchlizny, ani trzymanie na podwyższeniu, ani masaże, ani olejki, ani leki. Robią mu się pomału odleżyny na tych nogach, smaruję mu je kilka razy dziennie żelem antyodleżynowym. Z jedzeniem też jest coraz gorzej. Na początku drugiego tygodnia już przestaje jeść stałe pokarmy, wszystko trzeba mu miksować. Nie może też jeść jogurtów, serków, ani pić mleka bo podobno po nim ma refluks. Może coś jest na rzeczy, bo normalnie odksztusza krew, a po jogurcie odkszusza białą flegmę. Odksztusza cały czas, a potem wypluwa to na husteczkę, a husteczkę do wiadra, które stoi obok fotela. Tato bowiem nie śpi już na łóżku, spędza w fotelu dzień i noc, w dzień raczej siedzi a w nocy półleży. To odksztuszanie jest chyba najgorsze, za każdym razem kiedy to robi zbiera mi się na wymioty. Ale nie mam na to żadnego wpływu, nikt nie ma.  

Po dwunastu dniach, w piątek 26 stycznia wracam do domu. Siostry załatwiły między sobą zostawanie na zmiany przy Tacie, w przyszłym tygodniu ma przyjść nowy, stały koncentrator tlenu (bo ten, który jest to jest wypożyczony tymczasowo), Tato słabo je, już nie chodzi do ubikacji, załatwia się do kaczki. Przynajmniej pije. Nastawiamy się z siostrami na kilka tygodni, może nawet miesięcy, takiej opieki. Jak trzeba będzie to załatwimy pielęgniarkę, jak trzeba będzie to pomogę finansowo. Jest mi bardzo bardzo ciężko, z jednej strony chcę do domu, odpocząć, przecież od niemal dwóch tygodni jestem na nogach prawie 24 godziny na dobę, z drugiej strony nie chcę jechac i zostawiać go, już się przyzwyczaiłam. 

Najcięższe z tego wszystkiego było pożegnanie. Było to tak głębokie i intymne przeżycie, że nie podzielę się tym z Wami, powiem tylko, że ta scena stoi mi przed oczami codziennie i chyba zostanie ze mną do końca. Płakałam niemal całą droge do domu. W autokarze do Wrocławia. W samolocie. W samochodzie, kiedy Chłop mnie odebrał z lotniska. Trochę ulżyło mi, kiedy wzięłam kąpiel i odpoczęłam. W sobotę i niedzielę odpoczywałam, na zmianę dzwoniąc i odbierając telefony, konsultacje trwały niemal cały czas. W sobotę i niedzielę Tato zaczął załatwiać tak zwane ważne sprawy. Napisał testament i sprzedał samochód. Właściwie to siostry sprzedały, ale on musiał podpisać papiery, cała ta sprzedaż to była  bardzo krótka historia z wielkim fartem, widocznie tak miało być. 

W poniedziałek, 29 stycznia rano odebrałam telefon. Najpierw od mamy. Płakała. Tato się bardzo źle czuje i chce do szpitala a ta wredna siostra moja nie chce go do tego szpitala oddać. Za chwilę dzwoni siostra. Mówi to co mama ale z jej perspektywy. I mnie jako najstarszą córkę prosi o radę. Moja rada jest taka, że jak Tato prosi, że chce do szpitala to trzeba zadzwonić na pogotowie, żeby go do tego szpitala zabrali jak będzie trzeba. Albo nie, jeśli będą mogli udzielić pomocy na miejscu. 

Pogotowie przyjechało szybko. Zabrali Tatę do szpitala. Zanim jednak przyjechali to umył się i ogolił, bo taki nieogolony nie pojedzie. Po kilu godzinach dzwoni mama i płacze. Tato chce księdza, a ta moja siostra wredna nie chce tego księdza zawołać bo to durnoty i ciemnota i zacofanie. Dzwonię do siostry. Siostra mówi, że już ksiedza załatwiła i że przyjdzie za kilka minut. 

Chyba tamtego wieczoru wiedziałam już, że Tatowi nie zostało już dużo czasu. Chyba czekałam na jakiś znak i chyba się doczekałam, ale jest to wciąż dla mnie zbyt straszne, żeby o tym mówić. O dwudziestej pierwszej dwadzieścia mojego czasu dostałam wiadomość, że Tato nie żyje. Umarł w trzecim dniu od mojego wyjazdu. 

*********************

Tekst ten pisałam przez dwa tygodnie, zmieniając ilość dni na początku i dopisując fragmenty. Nie jest to wszystko, o czym chciałam opowiedzieć, ale na ten moment nie jestem w stanie podzielić się niczym więcej. Każdy z nas przeżywa żałobę na swój sposób, każdy z nas przechodzi swoją osobistą drogę po stracie. Jedno wiem - dopóki się czegoś bezpośrednio nie doświadczy, nie ma się o tym żadnego pojęcia. A nawet jak się już czegoś podobnego doświadczyło w życiu, to ten kolejny raz będzie z pewnością inny, bo nic dwa razy się nie zdarza. I na tym dzisiaj zakończę. 

Podsumowanie roku

Muszę przyznać, że zabierałam się za napisanie tego posta jak do jeża i nawet teraz, jak już piszę, czuję niepokój. Dziwne, ale boję się tego, co zaraz sama napiszę.

W styczniu 2022 roku moje podsumowanie było krótkie. Napisałam wtedy, że "Rok 2021 był jeszcze chujowszy niż 2020". W styczniu zeszłego roku podsumowania nie było, ale w wielkim skrócie opisałam rok 2022 w tym poście. Jak być może pamiętacie, a jak nie pamiętacie to sobie doczytajcie, zamiast pogrzebów były dwa wesela, czyli czyli w sumie bilans dwóch lat wyrównany. Poza tym było w miarę spokojnie i nic nie zapowiadało żadnych większych zmian na horyzoncie. Właściwie do powrotu ze Sri Lanki w połowie maja nic nie zapowiadało żadnych wstrząsów z żadnej ze stron. Ale... poczytajcie sami. 

Styczeń 2023

Coroczna wizyta kotów u weta, Migusia OK, Tiggy z powodu nwracającego artretyzmu  ponownie rozpoczyna leczenie Solensią. Postanawiam, że muszę wymienić aparat fotograficzny na mniejszy, bo planując wakacje (a już wtedy planowałam) nie mogłam nie pomyśleć o robieniu zdjęć, a mój stary co prawda świetny, ale ciężki i niewygodny. Zakupuje Canon przez internet, a potem ucząc się jak go używać, robię kotom i domowi ze sto tysięcy fotografii, z których do dzisiaj nie potrafię wybrać tych do usunięcia. Po konsultacjach z Chłopem dzwonię do biura podróży i wykupuję podróż na Sri Lankę.

Luty 2023

Tiggy u weta na comiesięcznym zastrzyku, nie lubi ani zastrzyków ani weta. Syn z dziewczyną jadą sobie na narty do Francji, po raz ostatni przed Wielką Podróżą Na Koniec Świata. W Walentynki jak zwykle, robię kolacjęz Tesco i upijamy się szampanem. Dziadek kończy 102 lata, a nam udaje się przybyć do niego dokładnie w dzień urodzin. Dziadek wzruszony ale i zmęczony. 

Marzec 2023

Tiggy u weta, boi się, bardzo mi go szkoda ale lepiej się czuje po tych zastrzykach. Kupuje córce samochód, żeby mogła się w końcu uczyć jeździć. Esme z braku kółka tanecznego zaczyna chodzić na Tae-Kwon-Do. Razem z Chłopem szykujemy się do wyjazdu na Sri Lankę, chociaż ja chyba bardziej. Dostaję 3% niezaplanowanej podwyżki w pracy, co bardzo cieszy, nie wyrównuje jednak inflacji. Nie mówiąc o wydatkach na Solensję. 

Kwiecień 2023

Wielkanoc moja szybko i niepostrzeżenie, choć coś tam staram się upiec i ugotować. W znaczeniu sernik i żurek. No i jajka kolorowe, bo bez nich ani rusz. Nawet już bym i tych jajek nie szykowała, ale Chłop się uparł bo jako chemik lubi się bawić chemikaliami. Zakupuje okulary zmiennoogniskowe i uczę się w nich chodzić. Najważniejsze są jednak odwiedziny syna z dziewczyną, pożegnalne przez Wielką Podróżą Na Koniec Świata. Jest mi smutno. Tiggy dostaje Solensję, a my z Chłopem pakujemy się do wyjazdu. Dwa dni przed wyjazdem, w ostatni dzień kwietnia, wandale niszczą nam płot, ale zdanżamy naprawić (ha ha, nie poprawiać!)

Maj 2023

Wyjeżdżamy w końcu na upragnioną Sri Lankę. Jest zachwycająco. Pomocne jest "posiadanie" własnego szofera i przewodnika w jednym, który wozi nas wszędzie gdzie wcześniej uzgodniliśmy i nawet tak, gdzie dopiero uzgadniamy na miejscu. A przy tym opowiada, opowiada, opowiada. Cudowny wyjazd, zadziwiające miejsce. Mam dużo do opowiadania na ten temat. W czasie, gdy my wracamy do domu, syn wyjeżdża w Wielką Wyprawę Na Koniec Świata, pewnie gdzieś się tam minęliśmy na niebie. Po powrocie zastajemy upały i chorego Tigusia. Trzecia powieka my wyskoczyła w obu oczach i nie chce wrócić. Wet. Solensja. Antybiotyk. Liczymy, że się poprawi.

Czerwiec 2023

Esme ma czwarte urodziny, a Tiggy dostaje zastrzyk sterydowy bo oko wciąż spuchnięte i w dodatku się ślini. Dziadek trafia do szpitala z zapaleniem pluc, w tym czasie umiera jego jedyna,  młodsza siostra. Jedziemy na pogrzeb, niestety Dziadek nie jest w stanie bo w przeddzień pogrzebu wychodzi ze szpitala. Poznajemy rodzinę Chłopa z Dziadka strony i mamy okazję przejechać się Maserati MC20, pierwszym modelem w UK, bo ciotka Chłopa jest milionerką i ma męża milionera więc ich stać.

28 czerwca Tiggy przechodzi operację bo tylko ona jest w stanie pokazać co mu naprawdę jest. Usuwają zgniłego zęba i pobierają próbke do biopsji. Nie jest dobrze.

Lipiec 2023

***

Cały weekend spędzam z Tiggym, starając się mu ulżyć, podaję leki przeciwbólowe i sterydy. Jest źle, rana się nie goi, buzia podchodzi mu cały czas krwią, nie może jeść. Mam wyrzuty sumienia, ale nie wypuszczam go z pokoju. 3 lipca jadę do weterynarza na konsultację po operacji, ale właściwie po pomoc, bo widzę, że mu się nie poprawia. Dostaję bardzo silny lek przeciwbólowy, taką kocią "morfinę" i zalecenie, że jak nie zacznie się poprawiać do jutra to trzeba będzie pomyśleć co dalej. No i czekać na wyniki biopsji, które mają nadejść do środy. Tiggy po lekach jest przytłumiony, ale wyciszony i daje sobie robić różne rzeczy, więc wycieram mu pyszczek co pięć minut, myję mu buzię po jedzeniu, a właściwie po próbach bo nadal nie może jeść, choć chce, widać że jest głodny. Bardziej mu wchodzi suche jedzenie, choć nie powinnam mu dawać to daję z ręki, bo coś tam przełyka bez gryzienia. Cały pokój obryzgany drobinkami krwi. Robię mu zdjęcia bo niby dlaczego nie? W środę 5 lipca dzwoni wetka, która go operowała i mówi, że przyszły wyniki biopsji i że ma bardzo złe wieści. Squamous cell carcinoma czyli rak kolczystokomórkowy w terminalnym stadium i że najlepiej żeby to szybko zakończyć. Choć spodziewałam się złej wiadomości, w jednej chwili rozerwało mi serce. Nie wahałam się ani chwili. Umówiłam termin na rano dnia następnego, powiem, że bardzo rzeczowo przedstawiono mi cały proces i wszystko co z tym związane, łącznie z "po". Od tej chwili właściwie nie przestałam płakać, nie opuszczałam też Tigusia ani na chwilę, dopiero na noc. Znalazłam prywatne krematorium zwierzęce, umówiłam się wstępnie na popołudnie, ale potwierdzić miałam już "po". Znowu, bardzo rzetelna, fachowa i pełna współczucia rozmowa. Tiguniek dostał leki w lekkim nadmiarze, bo dlaczego nie? Dostał też jedzenia tyle ile chciał, a że mógł tylko wylizywac z ręki to lizał ile mógł. Bo niby dlaczego nie? A jak mu nawet zaszkodzi to co to zmieni? 

Nie wiem, jak przespałam noc. Nie wiem, jak rano wstałam, nie wiem jak się umyłam, pożegnałam zrozpaczonego Chłopa, wsadziłam Tigusia do kontenerka i pojechaliśmy w ostatnią podróż do weta. Tam szybko, moim zdaniem nawet za szybko, wprowadzono nas do specjalnego pokoju, usadzono mnie na kanapie i zabrano Tigusia do sali zabiegowej. Po chwili przyniesiono go, znieczulonego i prawie bezwładnego, z wenflonem w łapce, owiniętego białym ręcznikiem. Dostałam go na ręce, był taki wiotki, nie wiedziałam jak go trzymać ale pielęgniarka pomogła mi go ułożyć na kolanach, podścielając nieprzemakalny podkład "bo różnie się zdarza". Dano nam chwilę na pożeganianie się, moim zdaniem za krótką, ale może to i dobrze, że nie dłużej...  Po czym wstrzyknięto Tigusiowi w łapkę płyn, potem jeszcze jedną fiolkę, Tiguś zacharczał, jego ciałko się zatrzęsło i po chwili zwiotczało. Wetka sprawdziła niebijące już serduszko i było po wszystkim. Dano mi tyle czasu ile potrzebowałam, zanim włożyłam go z powrotem do kontenerka i zawiozłam do domu. W domu położyłam go na "jego" łóżku, wyglądał jakby spał. Zadzwoniłam do krematorium potwierdzić godzinę, zadzwoniłam do Chłopa z informacją. Przyjechał, zwolnił się z pracy, żebyśmy razem mogli pożegnać tego najlepszego z kotów. Migusia też przyszła się pożegnać. Jej też nie było łatwo...

Właścicielka krematorium oprowadziła nas po budynku, pokazała piec, wyjaśniła jak ta procedura wygląda, wybraliśmy tubę na prochy, jeszcze chwilę porozmawialiśmy, po czym pożegnaliśmy Tigunia i pojechaliśmy nad morze, żeby zabić czas, bo mieliśmy wrócić za godzinę, jak będzie po wszystkim. 

I tam, spacerując brzegiem morza, znaleźliśmy kamyczek przypominający serce, który zabraliśmy do domu, żeby nam na zawsze przypominał ten dzień.   

Dodam tutaj, zanim ktoś się oburzy, że jak to tak, bezdusznie, klinicznie, okropnie, że każdy krok procedury eutanazji, którą opisałam powyżej, był ze mną ustalany i odbywał się za moją zgodą lub na moją prośbę. To ja chciałam być z Tigusiem do końca, to ja chciałam go mieć w ramionach w tej ostatniej chwili, to ja chciałam, żeby go skremowano prywatnie, osobno, a nie w dużym krematorium z innymi zwierzętami. 

***

To miał być materiał na osobny post, ale nie dam rady. Wybaczcie, że z takimi szczegółami opisałam tę procedurę, ale to wszystko mną bardzo wstrząsnęło, chyba najbardziej w całym moim dotychczasowym życiu. I siedzi do dzisiaj, a właśnie wczoraj minęło już pół roku od śmierci Tigusia. Ja nie wiem, jak Wy sobie radzicie, ale ja jak widać, kiepsko. W czym nie pomogły następne wydarzenia tego cholernego roku 2023, do których wracamy.

Zaledwie kilka dni po odejściu Tigusia dostaję telefon od mamy, z tatem jest źle, trafił do szpitala. Zapadnięte płuco. Próbują go leczyć w jednym szpitalu, potem operacja w innym. Powoli uczymy się żyć z jednym kotem.  

Sierpień 2023

Tato wychodzi ze szpitala, czeka go rekonwalescencja ale może będzie dobrze. Kupuję Teslę, sprzedaję Mazdę, dokładnie w tej konfiguracji. Choć festiwal Fringe w pełni, po raz pierwszy nie uczestniczymy w ani jednym wydarzeniu. Esme zaczyna zajęcia w zespole tanecznym. Bierzemy Esme na wycieczkę, potem sami jedziemy zwiedzać pałac Scone. Zastanawiamy się, gdzie jechać na wakacje. 

Wrzesień 2023

Tato czuje się lepiej, jedzie do sanatorium na 3 tygodnie, mama narzeka że tyle pracy na nią spadło. Robi się zimno. Mam nowe okulary. Jedziemy spotkać się ze znajomymi w Hamilton, po czym zwiedzamy muzeum The Burell Collection. Ciekawe miejce. Jedziemy na grzyby, ale znajdujemy tylko te niejadalne. Kupujemy wakacje.

Październik 2023

Jedziemy na grzyby i zbieramy grzyby. Chłop przeszczęśliwy. Ja skaczę na skakance codziennie, w ramach akcji charytatywnej Cancer Research UK i zbieram na ten cel pieniądze. Chłop wyjeżdża do Francji do pracy, na szczęście na kilka miesięcy tylko. Robię sobie pazury przed wakacjami, odpadają po tygodniu niszcząc mi płytkę. Robię sobie sama i nakładam lakier na kikuty paznokci, trudno. Jadę do Francji do Chłopa, na weekend. Spacerujemy, pijemy kawę i jemy patisserie i fromage. Dużo fromage :-) Wracam do domu. Karmię świnki morskie znajomym, którzy są na wakacjach. Biorę Esme na weekend, bawimy się świetnie. Lecimy na wakacje. Na lotnisku dostajemy wiadomość, że Dziadek upadł i złamał sobie biodro. 28/10 - Majorka, 29/10 dzień na morzu, 30/10 - Gibraltar, 31/10 - Halloween na Oceanie Atlantyckim. Dziadek przeszedł operację wymiany biodra. 

Listopad 2023

1/11 - Gran Canaria. Od 2 do 7 października - przepływamy Atlantyk. 8/11 - Antigua. 9/11 - St Martin. Wieczorem dowiadujemy się, że zmarł Dziadek. Umierał w spokoju. 10/11 - Guadelupa, 11/11 - St Lucia, 12/11 - Barbados. 13 listopada wracamy do domu.  14 listopada Chłop wraca do Francji, a ja zostaje sama jak palec. Jadę zobaczyć występ Esme w teatrze. Te dzieciaki są w rzeczywistości znacznie mniejsze niż na scenie. Znowu jadę na długi weekend do Francji.

Grudzień 2023

Wracam z Francji. 8 grudnia pogrzeb Dziadka. Po problematycznym pod względem transportowym, i niezwykle wyczerpującym weekendzie, ja wracam do domu, a Chłop do Francji. Jestem wykończona. Całe szczęście, że mam Teslę, bo nie wiem jakbym to wszystko ogarnęła w zwykłym samochodzie. Kupuję choinke i ubieram choinkę. Dwa tygodnie przed świętami tato znowu trafia do szpitala. Badania, badania, badania, gorączka, infekcja, ale jest lepiej. Mama wyjeżdża na święta za granicę, tato i tak w szpitalu, nic mu nie pomoże. Chłop rzutem na taśmę i z problemami wraca na święta do domu. Z tatem nie wiadomo co. Dwa dni przed Sylwestrem mama łamie nogę. Za granicą. Sylwester i Nowy Rok siostry spędzają z tatem bo już mogą, mama sama w zagranicznym szpitalu. 

I oto było moje podsumowanie anno domini 2023, niech go szlag trafi. 

Na koniec chcę bardzo serdecznie podziękować Annie Marii Panterze za troske, poradę i chęć udzielenia pomocy w poszukiwaniu mamy ze złamaną nogą, którą zabrano do szpitala tylko nie wiedzieliśmy którego i w którym nikt na recepcji nie rozmawiał po angielsku. I moim siostrom za opiekę nad tatem, a w krótce także i nad mamą.